Pilersuineq eqqagassalerinerlu isumannaatsoq
Inuiaqatigiinni nutaaliaasuni pilersuineq eqqagassalerinerlu pitsaasusuariaqarput. Qorlortorsuarmi imermik innaallagissiorfeqalerneratigut nukissiorneq siuariarujussuarsimavoq. Illoqarfinni nunaqarfinnilu imermik pilersuineq ineriartortittuarneqarsimavoq kiisalu kiassaaneq namminerisamik kiassaateqarnikkut, kiassaateqarfissuarnut attaveqarnikkut kiisalu Qaqortup ilaani ungasissumiit kiassarneqarnikkut pisarluni.
Eqqagassalerineq eqqarsaatigalugu illoqarfinni ataasiakkaani pissutsit pitsanngorsarnissaat ajornakusoorsimaqaaq. Kommunit kattunnerisigut illoqarfiit akornanni ataqatigiissaakkamik aaqqiinissamut suliassanillu agguataarinissamut periarfissaqalersimavoq.
Pingaartumik pilersuineq eqqagassalerinerlu eqqarsaatigalugit nunaqarfinnut savaateqarfinnullu ataasiakkaanut nalequssakkamik aaqqiinissaq ilungersuutigisariaqaqaaq.
Anguniakkat:
- illoqarfiit siunissami aningaasaqarneq avatangiisillu mianeralugit naammattumik innaallagiassaqartitsissalluni, kiassaasinnaassalluni imissaqartitsissallunilu
- imermik innaallagissiorfiit nukissiutillu ataavartut allat atorlugit innaallagissiorneq annertusassallugu
- erngup aallaavii illersussallugit
- kissaq sinnerussaq atorluartassallugu, nukimmik ileqqaartassalluni allatullu iliortassalluni peqqumaatinik atuineq mingutsitsinerlu millisarniarlugit
- Kommune Kujallermi tamarmi pilersuinermi akit assigiinnissaat anguniassallugu
- illoqarfinni pingasuusuni sumiiffiit tamarmik siunissami eqqakkanut kuuffilersussallugit
- eqqakkanik immikkoortiterisarneq siuarsassallugu - annermik aallaaviini tulliatullu eqqagassanik tigooraavinni
- eqqagassat suussusii naapertorlugit suliarisassallugit imaaliornikkut:
- Atoqqiineq, atortut eqqakkat annerusumik allanngortinnagit atugassiareqqinneqarnerisigut, ilaatigut toqqaannartumik atoqqitassanngornerisigut, igitat allatut iliuuseqarfiginerisigut kiisalu eqqakkat aserorteriarlugit atoqqitassanngortinnerisigut eqqagassallu uumassusilinneersut gassinngortinneqarnerisigut.
- Eqqagassat ulorianaatillit elektroniskiusullu avammut nioqqutigineraneranni immikkuullarissumik suliarinninnikkut.
- Ikuallaanikkut, eqqakkat ikuallannerisigut kiaap fjernvarmimut atornerisigut.
- Eqqakkat sinneruttut toqqorsivinnut nakkutigisanut toqqorallarnerisigut.
Killiffik iliuusissallu
Innaallagissamik pilersuineq
Narsarmiut Qaqortormiullu ullumikkut Qorlortorsuarmi imermik innaallagissiorfimmiit pilersorneqarput, taamalu CO2-mik aniatitsiviunngitsumik aalaakkaasumillu innaallagissiornissamik anguniagaasoq angusimallugu, taamattaarlu innaallagiaqartitsineq ataqatigiissuuvoq isumannaatsuullunilu aammalu innaallagissiutinik nalinginnaasunik illoqarfinni taakkunani marlunni sillimmateqarfiulluni. Maannakkut Qorlortorsuarmi innaallagissiorfiup pilersuisinnaanera annertusarniarlugu annerusumik sapusiornikkut qulakkeerniarneqarpoq.
Ingerlaavartumik Nanortalimmi avatangiisit mianerinerullugit nukissiorsinnaanermik periarfissaqarnersoq misissuisoqarpoq. Tamatumunnga atatillugu ukiuni kingullerni Nanortalimmi anorimik innaallagissiornissamut periarfissat misissorniarlugit anorimut uuttuutinik ikkussuisoqarsimavoq. 2015-imi naalakkersuisoqatigiit isumaqatigiissutaanni nalunaarutigineqarpoq Nanortallip eqqaani erngup nukinganik nukissiorfiliornissamik suliniuteqartoqassasoq, suliniullu tamanna kommunimit tapersersorneqarpoq.
Nunaqarfinni innaallagissiorneq annermik dieselitortumik atortoqarluni pisarpoq. Ukiuni kingullerni imermik innaallagissiorfeeqqat, kiisalu uumassusillit gassiannik innaallagissiorfiit pilersinneqarsinnaanerat misissuiffigineqarsimavoq. 2016-imi piareersaatitut seqernup qinnguaasai anorillu nukinga atorlugit nukissiorneq Igalikumi misiligarneqarpoq. Piffissami pilersaarusiorfiusumi aggersumi nangitamik anguniarneqartoq tassaavoq CO2-mikpilersuinngitsumik nunaqarfinni nukissiorneq.
Imermik pilersuineq
Illoqarfiit pingasuusut illoqarfiillu alliartorfissaattut pilersaarusiorneqartut naammattumik imeqartitsisinnaasunik imeqarfiusunik taseqarput. Imeqarfiup avataani sanaartorfigeqqusaanngitsut, pingaartumik Qaqortumi illoqarfiup ilarujussuata ineriartorfigisinnaasaatalu sanaartorfigeqqusaanngitsup iluaniiffiani, sanaartorfigeqqusaanngitsut ajornartorsiutaasarput. Taamaammat 2016-imi illoqarfiup ineriartorneranut periarfissiinissamut naammattumik piginnaanilimmik (A3) imeqarfimmi imermik saliiviliortoqarneratigut sanaartorfigequsaanngitsoq oqilisaaffigineqarpoq, taamaalilluni illoqarfiup ineriartortinneqarnissaanik periarfissiisoqarluni.
Nunaqarfiittaaq imeqarfeeqqat aqqutigalugit ajunngilluinnartumik imeqartinneqarput. Nunaqarfinni amerlanerni tatsit qanittut imertarfigineqartarput, ataasiakkaat puilasuliaqarlutik Saarlumilu tarajoq iminngortinneqartarluni. Nunaqarfinni imermut tunngasuni pilersaarusiornermi imeqarnermut soqutigisat illersorneqassapput.
Kiassarnermik pilersuineq
Ineqarfinnik, inuussutissarsiorfinnik sullissiveqarfinnillu kiassaaneq annerpaamik namminerisamik uuliatortunik kiassaateqarnikkut pisarpoq, taamaammallu CO2-mikaniatitsiviungaatsiartarluni. Qaqortoq kisimi kiassaateqarfeqarpoq ataatsimoorussanik ikuallaaviup pilersitaaneersumik, kiisalu imermik innaallagissiorfimmiit kissamik pinngortumik kiassaateqarfeqarluni. Kiassaateqarfiit uuliatortut nungullariartornerat aammalu nutarterneqarnerat ilutigalugu taakku ungasissumiit kiassaateqarfinnik taarserneqariartulissapput.
Ukiuni kingullernissaaq seqinernup qinnguaasaanik kiassaatit imermik kissaanermut atugassat silaannarissarnermullu atugassat qassiit ikkussuunneqarsimapput. Taamaaliortarneq kommunip tapersersorniarumaarpaa. Tamanna ineriartorneruvoq kommunimit sapinngisamik tapersersorneqartoq. Narsami Qaqortumilu kiassaanissamut pilersaarutaagallartut siulliit suliarineqarsimapput, illoqarfiillu pingasuusut tamarmik kiassaanermut pilersaarusiorfigineqarnissaat siunertaalluni.
Eqqaaveqarneq
Ukiuni kingullerni illoqarfinni nunaqarfinnilu avatangiisinut pitsaanerusumik eqqagassalerisalernissaq assorsuaq sammineqarsimavoq. Qaqortumi pitsaasumik eqqakkanut ikuallaaveqarpoq 1/1 2010 aallarnerfigalugu aamma Narsamiit Qaqortumiillu eqqakkanik ikumasinnaasunik tigooraalersimasumik. Aamma Eqalugaarsunni, Qassimiuni, Igalikumi, Qassiarsummi Narsarsuarmilu nunaqarfiit pitsaasunik ikuallaaveqarput. Ikuallaaviit tamarmik ukiut qulit sinnerlugit pisoqaassuseqarlutik nutartigassanngorsimaqaat, siunissamilu pisariaqartitsinermik matussusiiniartussaallutik.
Aammattaaq eqqagassat atoqqissinnaanerulerumallugit suliniuteqartoqarpoq. Suliat tamakku ilaatigut tassaapput saviminikunik suliareqqitassanik Danmarkimukaassisarneq, ikuallaavik ikuallaasinnaanerulersinniarlugu igalaaminernik katersisarneq, kiisalu immaqa igalaamerngit aqquserniormi allanilu atoqqinneqarsinnaanerat, kiisalu eqqagassat uumassusilinneersut gassinngortinneqarsinnaanerat.
Imeq errortuutikoq
Illoqarfinni pingasuusuni ineqarfiit 80% aamma 90%-it akornanniittut eqqakkanut kuuffinnut atassusigaapput. Illoqarfinni ineqarfiit tamavimmik tamanna pitsaanerusimatillugu eqqakkanut kuuffinnut atassuserneqarnissaat qangali anguniagaalersimavoq. Illoqarfiit immikkoortuini ataasiakkaani eqiteriffeqanngikkuni tankeqarpoq pigiinnartariaqartunik, ajornartinnaguli illuutit kuuffilerneqarsimanngitsut piginnittut piareersimappata atassuserneqartariaqarlutik.
Kuuffiit nungullariartornertik ineqarfiillu nutaat atassusersorneqarnerat ilutigalugu ingerlaavartumik nutarterneqartarput alliartortinneqarlutillu. Tamatumunnga atatillugu kommune kuuffinnut pilersaarusiorsimavoq. 2017-imi kommunip najugaqarfiini tamani erngup errortuutikup suliarineqarnissaanut pilersaarusiap aallartisarnissaa naatsorsuutigineqarpoq.
Nunaqarfinni aammalu illoqarfinni ineqarfiit atassusersimanngitsut anartarfii imaarneqartarput. Anartarfiit imaat imerlu igitassaq suliarineqaratik imaanut kuutsinneqartarput. Ulloq manna tikillugu taamaaliortarnerup avatangiisinut ajoqutaaneranik malussartoqarsimanngilaq.
Deponi i Nanortalik
Affaldsforbrændingen i Qaqortoq